W roku 1954 przeprowadziliśmy się na ul. Świerczewskiego, do pierwszego domu, jaki w Warszawie wybudowały kobiety. Fajny to jest budynek (stoi do dzisiaj). Czy wiecie, że piętro pierwsze jest wyższe o 40 cm od piętra drugiego, i jeżeli chcecie otworzyć okno w kuchni na tym piętrze to trzeba stanąć na drabince lub wysokim stołku? Natomiast piętro drugie jest niższe o te 40 cm, gdyż w ten sposób starano się nadrobić różnicę wysokości. Piętro czwarte, na którym mieszkaliśmy, było już w miarę normalne, a wysokość mieszkania zaiste czarodziejska 270 cm, w związku z tym w naszym mieszkaniu wisiał piękny żyrandol. Oczywiście wszystkie piętra miały mieć te 270 cm, tylko z niektórymi nie wyszło, a może wyszło jak zwykle? Budynek stoi naprzeciwko Kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Panny Marii (zwanego też Kościołem Przesuwanym), który znajduje się przy al. Solidarności 80 (dawniej ul. Leszno 32) w Śródmieściu przy Trasie W-Z.

Kościół zbudowany został w latach 1682-1732, jako kościół przylegający do klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych zwanych bosymi. Prowincjał polsko-litewski zakonu karmelitów trzewiczkowych ks. Marcin Charzewicz, nabył od ppłk Jana Weretyckiego i jego żony posiadłość w miasteczku Leszno pod Warszawą za kwotę 2 000 ówczesnych złotych. Biskup poznański Stefan Wierzbowski 2 września 1682 roku w liście do prowincjała zakonu zezwolił karmelitom podnieść krzyż i odprawiać nabożeństwa, co było równoznaczne z pozwoleniem na budowę kościoła i klasztoru. Zgodę na budowę wyrazili również bracia Leszczyńscy, właściciele Leszna, (wsi pod Warszawą) Bogusław – opat czerwiński i proboszcz płocki, oraz Rafał – ojciec późniejszego króla Stanisława Leszczyńskiego. Pierwsze nabożeństwo odbyło się 8 września 1682 roku w kaplicy urządzonej w nabytej posiadłości, „przed cudownym obrazem w srebrnych ramach, nieznanego autora a przedstawiającym Matkę Boską”. W czasie wojny północnej klasztor został zajęty przez Szwedów. Odrestaurowany był w 1853; wtedy też dobudowano kaplicę i zegar na wieży. Po zniszczeniach II wojny światowej, Kościół został odbudowany w latach 1951-1956. W związku z budową trasy W-Z i poszerzaniem ulicy Leszno (w tym czasie Al. gen. K. Świerczewskiego), w nocy 30 listopada na 1 grudnia 1962 kościół został przesunięty o 21 metrów do tyłu.  W roku 1962 miałam 17 lat, byłam prawie pełnoletnia, dlatego moi Rodzice pozwolili mi na asystę przy przesuwaniu Kościoła. Ponieważ był to jedyny w swoim rodzaju eksperyment zakończony zresztą sukcesem. Pamiętam miesiące przygotowań, wykonano wielkie podkopy, ułożono walce, zabezpieczono kościół. Pamiętam też tłumy ludzi, którzy przychodzili oglądać same przygotowania do przesunięcia zabytkowego kościoła oraz tę jedyną w swoim rodzaju noc, oświetloną wielkimi reflektorami i wolne przesuwanie Kościoła. Klasztor został rozebrany, zaś w późniejszych latach wybudowano plebanię. W kościele wisi kopia obrazu Matki Boskiej Białynickiej z Białynicz, której oryginał znajdował się na zamku w Lachowiczach. Matka Boska Białynicka z kościoła w małej miejscowości nad rzeka Drucią dopływem Dniepru, w dawnym województwie witebskim I Rzeczpospolitej. Karmelici długo poszukiwali malarza mogącego namalować oblicze Matki Bożej aż w 1634 roku wędrowny malarz ofiarował im namalowany na okiennicy obraz, postać Maryi z Dzieciątkiem Jezus miała niedokończona szatę, o wykończenie której miała zadbać zdaniem autora sama Matka Boża. I rzeczywiście około 1635 roku marszałek wielki Księstwa  Litewskiego Krzysztof Zawisza ozdobił obraz kosztowna sukienką, a podkanclerzy Kazimierz Lew Sapieha, syn fundatora klasztoru przyozdobił ołtarz klejnotami. Według zaś innych źródeł karmelici otrzymali obraz w roku 1623 za pośrednictwem Lwa Sapiehy, od Bazylianów z kutejskiego monastyru na przedmieściach Olszy. W obliczu pożogi, rabunków i zbrodni jakie ze sobą niosły wojska moskiewskie na kresach Rzeczpospolitej, jesienią 1655 roku obraz Maryi przeniesiono do Lachowicz w województwie nowogródzkim. Należąca do Pawła Sapiehy hetmana litewskiego twierdza broniła się w tym samym czasie, w którym broniła się Częstochowa przed Szwedami (1660 r). Twierdza pozostała niezdobyta, a wojska Chowańskiego zostały rozbite przez wojska Stefana Czarnieckiego i Pawła Sapiehy, co nie byłoby możliwe bez wstawiennictwa Matki Bożej. W pamięci współczesnych cudowna obrona twierdzy w Lachowiczach była równie znana jak obrona Jasnej Góry. W 1761 roku obraz Matki Boskiej Białynickiej został ukoronowany za zgodą Papieża Benedykta XIV, który wydał bullę w roku 1756. Złote korony wykonano ze składek zbieranych w całej Rzeczpospolitej, a zwłaszcza wielmożów litewskich Michała Radziwiłła i Jerzego Ogińskiego . Po rekoronacji obrazu 6 czerwca 1856 roku władze carskie nasiliły ataki propagandowe na świątynię będącą ostoją polskości i wiary na tych terenach, aby wreszcie w 1876 r. zamknąć kościół i zamienić go na cerkiew. Bolszewicy w roku 1924 urządzili w kościele muzeum ateizmu. Wierni katolicy ukryli cudowny obraz Matki Boskiej Białynickiej tak dobrze, że do dzisiaj nie można go znaleźć, zaś kościół w latach sześćdziesiątych wraz z klasztorem wysadzono w powietrze.  Na jego miejscu od 1996 r. stoi prowizoryczna kaplica. Cudowny wizerunek Matki Boskiej Białynickiej doczekał się licznych kopii, między innymi w kościele karmelitów na Lesznie w Warszawie, w Mohylewie, Księżycach oraz Woli Gułowskiej koło Kocka w sanktuarium Matki Bożej Patronki żołnierzy Września 1939 r. Jak donosi Tygodnik Ilustrowany z roku 1866 w czterech nawach bocznych znajdowały się obrazy św. Wojciecha Karmelity, Marii Magdaleny de Pazzis, św. Józefa, św. Eliasza, namalowane przez malarza polskiego Szymona Czechowicza, a w trzech innych ołtarzach wisiały  obrazy św. Onufrego, św. Jana Nepomucena oraz kaplica z figurą Zbawiciela Ukrzyżowanego. O czym jeszcze ciekawym napisał Tygodnik Ilustrowany w swoim artykule na temat tego kościoła? Przed Kościołem stała żelazna kuna, w którą zakuwano na żądanie rodziców lub z wyroku duchownych, lub magistratu Leszna rozpustną młodzież, niepoprawnych hultajów i złodziejaszków. Kuna była długo postrachem okolicy. Z Tygodnika Ilustrowanego wiadomosci zaczerpnęłam , który był nakładem i drukiem Józefa Ungra przy ul. Nowolipki 2406 obenie 3 wydany.

W 1860 r. po raz pierwszy wykonano publicznie, w kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny na Lesznie w Warszawie, pieśń „Boże, coś Polskę” w wersji poprawionej przez Antoniego Goreckiego z okazji mszy za duszę śp. Adama,  Juliusza  i Zygmunta (tak przed cenzurą carską zakamuflowano Trzech Wieszczów). Maria Dąbrowska pisząc swoją książkę „Noce i dnie”, w tym kościele postanowiła wyprawić ślub Bogumiła Niechcica z Barbarą z Ostrzeńskich i tu odbyła się ceremonia zaślubin. Kościół został odnowiony w roku 2009 i otrzymał barokową kolorystykę frontu, która jest obecnie w kolorze beżowo -brzoskwiniowym.

Ul. Świerczewskiego

Powstanie al. K.Swierczewskiego wiązało się bezpośrednio z powstaniem Trasy W-Z, jednej z najważniejszych inwestycji drogowych powojennej Warszawy. Wybudowano ją w latach 1947-1949, a oddano do użytku 22 lipca 1949 r wraz z wybudowanymi specjalnie tunelem oraz mostem Śląsko-Dąbrowskim. Aleja pobiegła od skrzyżowania z Młynarską i Wolską aż do ulicy Radzymińskiej. Pierwotnie nazywała się aleją Karola Świerczewskiego, nazwę na współczesną zmieniono 10 października 1991 roku. Obecnie nazywa się al. Solidarności, a patronem jest NSZZ Solidarność.  Pierwszym  patronem alei był  Karol Świerczewski – polski generał, doktor nauk wojskowych, działacz komunistyczny, dowódca 2. Armii Wojska Polskiego w 1944 i 1945 roku, jednak w walkach wykazał się niekompetencją. Po upadku komunizmu wśród proponowanych zmian nazwy pojawiały się propozycje przywracania dawnych nazw, np.: Nowe Tłomackie,Stare Leszno czy Zygmuntowska, zdecydowano się jednak na całkiem nowego patrona. Wzdłuż alei „Solidarności” znajdują się liczne obiekty użyteczności publicznej, kina, teatry, szpital, obiekty zabytkowe.  Ciekawostką jest także pałac Przebendowskich, który znajduje się pomiędzy jezdniami alei Solidarności  (jadąc od Pragi w kierunku pl. Bankowego na wysokości ul. Bielańskiej).

Wzdłuż północnej pierzei alei wyróżnić należy następujące bardzo piękne obiekty:

al. „Solidarności” 52 – Cerkiew Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny, al. „Solidarności” 58 – Gmach Hipoteki, w nim sąd rejonowy dla dzielnicy Mokotów, Pałac Przebendowskich, a w nim Muzeum Niepodległości, Studnia Gruba Kaśka, al. „Solidarności” 74 – Kościół ewangelicko-reformowany, al. Solidarności 80 – Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, Al. „Solidarności” 130 PDT Wola, a wzdłuż pierzei południowej: al. „Solidarności” 51VIII Liceum Ogólnokształcące im. Władysława IV, al. „Solidarności” 67 – Szpital Praski, al. ”Solidarności” 75 Kamienica Karola Lilpopa, al. „Solidarności” 77 – Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, al. „Solidarności” 79 – Gmach Żydowskiego Instytutu Historycznego, al. „Solidarności” 81 – Budynek dawnego Państwowego Monopolu Spirytusowego, dziś część Urzędu Wojewódzkiego, al. „Solidarności” 93 – zabytkowa kamienica Michała Rózga, w niej teatr Kamienica gdzie Dyrektorem jest Emilian Kamiński, al. „Solidarności” 105 – Pałac Jacobsona, w nim Instytut Archeologii i Etnologii PAN, al. „Solidarności” 115 –Kamienica przedwojenna w niej kino Femina, al. „Solidarności” 127 –Sądy na Lesznie, dziś Sąd Okręgowy. Wszystkie te budynki i Pałace znam dobrze, gdyż tutaj spędziłam całą swoją fascynująca młodość, byłam niemym świadkiem budowy lub odbudowy poszczególnych domów, tylko wtedy jeszcze zupełnie nie wiedziałam, że po latach te właśnie budynki będą przeze mnie opisywane.

Wielkim sentymentem darzę  Bibliotekę Publiczną oraz czytelnię, mieszczące się przy ul. „Solidarności”90. Historia Biblioteki Publicznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy rozpoczyna się 25 stycznia 1933 r. Tego dnia otwarto pierwszą bibliotekę – Wypożyczalnię nr 4 im. H. Wawelberga. Oprócz wypożyczalni mieściła się tutaj także czytelnia czasopism. Placówka powstała w wyniku umowy z Fundacją Tanich Mieszkań. Jednym z fundatorów była Dyrekcja Miejskich Tramwajów i Autobusów. W czasie oblężenia Warszawy, we wrześniu 1939 r. , biblioteka nie zaprzestała swojej działalności. Mimo wielu ograniczeń i represji udało się utrzymać jej pracę aż do 1942 r. Od sierpnia tegoż roku Biblioteka została zamknięta dla publiczności. Stosowano jedynie wypożyczanie tajne. W czasie Powstania Warszawskiego zdecydowana większość lokali i księgozbiorów uległa zniszczeniu. Po wyzwoleniu Biblioteka wznawia działalność w 1947 r., kiedy to zostają otwarte trzy placówki. Moment ten jest poprzedzony ogromną pracą nad zgromadzeniem i przygotowaniem lokali. Wielkim sukcesem było wybudowanie w 1955 r. reprezentacyjnego gmachu bibliotecznego przy ul. Świerczewskiego 90 (obecnie al. Solidarności 90). Przeniesiono tutaj czytelnię, wypożyczalnię i bibliotekę dla dzieci. Biblioteka, a właściwie mieszcząca się na II piętrze Czytelnia, była moim „drugim domem”. Tutaj uczyłam się do matury ,a później do kolejnych egzaminów na studiach. Pamiętam, Panie bibliotekarki, które z wielką życzliwością podchodziły do nas młodych ludzi, którzy tam zamawiali po kilka książek na raz (można było tylko dwie), aby przygotować się do lekcji z języka polskiego czy historii.  Na „mojej ulicy” znajduje się wiele tablic upamiętniających najważniejsze wydarzenia. I tak: al. „Solidarności” 67 – dwie tablice upamiętniające: personel medyczny Szpitala Praskiego, który w lutym 1944 roku podjął walkę o uratowanie życia ppor. Bronisława Pietraszewicza „Lota”  ( ta historia wymaga osobnego opisania, gdyż znałam osobiście jednego z jej głównych bohaterów, dzisiaj już nie żyjącego Pana Henryka „Szot” Jeziorowskiego. Zresztą pierwszego sekretarza generalnego i założyciela Polskiego Komitetu Olimpijskiego) oraz pchor. Mariana Singera” Cichego”, al. „Solidarności” 86 – kamień upamiętniający więźniów Pawiaka powieszonych 11 lutego 1944 roku naprzeciwko gmachu Sądów. Przez długie lata na wysokości gmachu Hipoteki stało popiersie Karola Świerczewskiego, dawnego patrona alei oraz trasy W-Z, które powstało w 1958 roku i było dziełem Alfreda Jesiona, teraz w tym miejscu stoi piękna „Nike” Warszawska. Pomnik zaprojektowany przez Mariana Koniecznego (ucznia Xawerego Dunikowskiego) i odsłonięty w roku 1964 ustawiony był na placu Teatralnym.  Marian Konieczny zaproponował grecką boginię zwycięstwa Nike, która w jednej ręce trzyma miecz, a drugą, w dramatycznym geście rozpostartych palców, broni stolicy. Bogini miała stanąć na 25-metrowym cokole. Dzięki tej wysokości płynęłaby nad miastem. Twarzy warszawskiej Nike użyczyła córka autora, dlatego bogini ma rysy dziewczynki, a ciało dorosłej kobiety. Rzeźba jest wykonana w brązie. Ma 7 metrów wysokości i 6 metrów długości. Aby miecza nie złamał podmuch wiatru, umieszczono w nim struny fortepianowe. 14 Listopada 1995 roku pomnik został zdjęty z cokołu i umieszczono go tymczasowo na zapleczu budowy pałacu Jabłonowskich. W roku 1997 uzyskał stałą lokalizację przy trasie W-Z, rzeźbę umieszczono na cokole i Warszawska Nike, Nike Zwycięska płynie znowu nad Warszawą zgodnie z zamysłem autora.

Życzę, pomimo deszczu,  świetnego humoru, samopoczucia i odpoczynku w weekend,

Wasza Jadwiga