To było w 1945 roku, w Bleckenstedt w Niemczech, niedaleko, bo 6 km od wielkich zakładów Herman Goering Werke produkujących broń i amunicję dla Niemiec podczas II wojny światowej. Dziś ta sama fabryka nazywa się Zakłady Hutte Werke w Salzgitter, a Bleckenstedt jest częścią Salzgitter. Ówczesna miejscowość Bleckenstedt leżała nad kanałem Osnabruck-Hannover łączącym rzekę Elbę, Hamburg z morzem Północnym ale także przez Postdam z Berlinem. Kanał i zakłady w dniu moich narodzin były piekielnie ostrzeliwane przez wojska alianckie, gdyż właśnie przetaczał się front. Wszyscy znajdowali się w betonowym schronie z wyjątkiem matki, ojca i niemieckiej akuszerki (pomagającej przy porodzie), którzy byli w domu. Bombardowanie trwało nieprzerwanie ponad dwadzieścia godzin, także można powiedzieć, że bombowo i bez komplikacji przyszłam na świat w ciągu niespełna kilku godzin.
Biorąc pod uwagę okoliczności moje życie od urodzenia zapowiadało się ciekawie. Ojciec, warszawianin z krwi i kości, w wieku ukończonych 14 lat a matka, z wsi kieleckiej, w wieku niespełna 16 lat byli wywiezieni do Niemiec na przymusowe roboty – w sumie spędzili w Niemczech każde po 65 miesięcy. Po wojnie nasza rodzina miała papiery wyrobione do Kanady (po zakończeniu wojny ojciec był zatrudniony w Niemczech w UNNRA jako kierowca). Jednak koniec końców postanowili wrócić do Polski, co nastąpiło w roku 1947. Tato pracował jako kierowca w firmie transportowej, matka zajmowała się mną, a następnie bratem Zbyszkiem ur. w 1948 roku. Mieszkaliśmy na Woli na ul. Wolskiej 42 – dziś dom nie istnieje – naprzeciwko zakładów Fotonu, stąd moje dwie szkoły podstawowe – jedna TPD na Żytniej 40 i druga SP nr 220 przy ulicy Elektoralnej (dziś mieści się tam szkoła dla dzieci specjalnych) po przeprowadzeniu na ul. Świerczewskiego przy obecnym kinie Femina.
I tak mogłaby się ta opowieść snuć poprzez szkoły, które ukończyłam i które chciałam ukończyć, a nie ukończyłam i opowiadałabym tak te moje sześćdziesiąt pięć lat, tylko po co?
Przecież pisanie tego bloga to jest nic innego, jak powracanie do przeszłości, do wspomnień szkolnych, a także do studiów, pracy, to pisanie historii życia oraz opisywanie czasów, w których przyszło nam żyć.
Dlatego to opowiadanie doprowadzę do etapu zakończenia nauki w Liceum im Romualda Traugutta przy ul. Smoczej 6, gdzie zdawałam egzamin maturalny. Wychowawcą naszej klasy był rewelacyjny pedagog Bogumił Pałasz, z wykształcenia historyk, dzięki któremu nasza gromada 32 osób, czyli cała klasa, zdała maturę i wszyscy dostaliśmy się na studia, jak jeden mąż! Mało tego, wszyscy te studia ukończyli. Najwięcej, bo siedem osób ukończyło Politechnikę Warszawską, trzy Akademie Medyczną, Akademię Sztuk pięknych, pozostali Uniwersytet Warszawski, Wydział Weterynarii SGGW, no i ja jako jedyna Akademię Wychowania Fizycznego jako trener II klasy w judo (czarny pas 3 Dan – Sandan). Mamy kontakt z koleżankami i kolegami z liceum, nawiązaliśmy go dwa lata temu dzięki portalowi Nasza-klasa.pl, a ja byłam moderatorem mojej klasy – mojego rocznika.
Podczas wymiany korespondencji Mirek Markuszewski przesłał nam wycinek z tygodnika Polityka z dnia 1.10.1977 r. z artykułem, który napisał w sprawie idiotycznych przenosin naszej szkoły ze Smoczej na Miłą. „…Kto tę szkołę przenosił i po jaką cholerę niestety nie pamiętam, ale z daty opublikowania mojego listu wynika, że było to ponad trzydzieści lat temu i pewnie całe pokolenia, które kończyły szkołę na Miłej nie miały pojęcia, że był kiedyś porządny Traugutt na Smoczej.
A oto treść listu Mirka:
EKSPERYMENTY I EMOCJE
„O roli eksperymentu w szkolnictwie nie trzeba nikogo przekonywać, jednakże stwierdzam z ubolewaniem, że przeszedł bez echa przeprowadzony niedawno eksperyment polegający na zamianie lokali kilku warszawskich szkół. I tak Liceum Plastyczne zostało przeniesione do lokalu liceum Traugutta na Smoczej, a „Traugutt” zajął lokal szkoły na Miłej. Dokąd przeniosła się szkoła z Miłej chwilowo nie wiem, ale wierzę że to nie koniec eksperymentu. Można przecież „Żmichowską” przenieść do „Reytana”, który z powodzeniem może zająć lokal „Batorego”, gdy ten znajdzie miejsce u „Czackiego”. Poza tym, gdyby eksperyment powiódł się w szkolnictwie można spróbować przenieść FSO do huty „Warszawa”, a tę ostatnią wyprowadzić, kto wie, może nawet poza granice Warszawy. Do „Traugutta” na Smoczą lubiłem wpadać, była to moja „kochana stara buda”, w której spędziłem ważny fragment mojego życia i gdzie znałem każdy kąt od piwnicy po strych. Koło szkoły na Miłej przejeżdżałem kilkakrotnie tramwajem, nie jest to jednak moja szkoła i nie ciągnie mnie tam.
Mirosław Markuszewski”.
I jeszcze jedno wspomnienie tego samego autora , pod którym podpisuję się obydwiema rękami:
„…W miarę jak zbliża się termin naszego klasowego spotkania coraz więcej myślę o szkole, o klasie, o nauczycielach. Z perspektywy czasu widzi się wszystko w jaśniejszych barwach, ale zawsze miałem wrażenie, że chodziłem do dobrej szkoły. Dużo zawdzięczam nauczycielom, szczególnie tym, którzy uczyli interesujących mnie przedmiotów, a także naszemu wychowawcy, który w jakimś stopniu ukształtował moje życie. Jednakże najważniejszą rzeczą, z której zdałem sobie sprawę jest to, że po czterdziestu pięciu latach od matury czuję taką samą więź z koleżankami i kolegami z klasy, jak w dniu matury. Musieliśmy być bardzo zgraną i zintegrowaną klasą, jeśli po tylu latach odnosimy się do siebie z taką życzliwością, ciekawością indywidualnych losów i brakiem konfliktów. Zastanawiam się, ile pamiętam i jak postrzegam klasę po tylu latach. Mam pewne wrażenia i spostrzeżenia, którymi chciałbym się podzielić. Ciekaw jestem jak dalece są zgodne lub niezgodne z ówczesną rzeczywistością.
Kiedy przesuwają mi się przed oczami różne obrazy z naszego życia klasowego, to mam wrażenie, że środowisko męskie i żeńskie w klasie było jakby od siebie trochę oddzielone. Dziewczyny były miłe i sympatyczne, ale miały swoje sprawy, trzymały się razem i było mało punktów stycznych między tymi środowiskami, chociaż był wyjątek. Kiedy Jadzia (czyli ja) była z nami w klasie, to miałem wrażenie, jakby wszędzie jej było pełno, jakby zawsze się koło niej coś działo. Zawsze była w centrum, było ją widać i słychać nawet kiedy nie grała na trąbie (grałam na trąbce w zespole jazzowym, dużo i chętnie, szczególnie na różnego rodzaju akademiach, rocznicach z okazji, ku czci, że i ponieważ, a utworem popisowym był Mały Kwiat „Petit fleur”). Na drugim biegunie Iwona – poważna, tajemnicza, nieprzystępna. Z mojego rzędu, pod oknem, Małgosia Bodnar – zawsze z czarującym, ba, zniewalającym uśmiechem, ale rzadko się odzywająca. Podobnie Marysia Tomaszewicz. Druga Małgosia – Kuźniarska – przeciwnie, zawsze ruchliwa, żelazna dyskutantka na wszystkich lekcjach. Basia Zawadzka, cicha, spokojna. Kiedy była pytana przez nauczyciela, robiła zdziwioną minę, jakby mówiła „przecież to wszystko oczywiste”. Ela Janiszewska – nasza klasowa plastyczka i dekoratorka. Żyła we własnym świecie plastyki, w aurze osoby uzdolnionej, szczególnie kiedy wygrała konkurs na plakat związany z rocznicą Powstania Styczniowego. Krysia Brzezińska – zatroskana, zaangażowana, pomocna, zawsze na miejscu, kiedy trzeba było kogoś wspomóc czy pocieszyć. Ewa Siekierska – bardzo rzeczowa i konkretna. Basia Downarowicz – robiła swoje, szkoła była jakby obok niej. Ania Skibniewska – albo się czemuś dziwiła albo coś krytykowała, coś jej w tym szkolnym życiu nie pasowało. Wreszcie klasowe „kumy” – Ala, Wanda, Zocha, Jola, Krysia – zawsze razem, zawsze w swoim towarzystwie, zawsze rozmawiające o swoich sprawach.
Kiedy wspominam kolegów, to jakoś dziwnie układają mi się w głowie trójkami. Pierwsza trójka to klasowi intelektualiści – Andrzej, Krzysztof i Marian. Andrzej, zwany przeze mnie pieszczotliwie Jędrusiem, to wyjątkowa postać. Tęga głowa, ale niespecjalnie tęga postura, stąd te żarty z omijaniem Zielińskiego, żeby czegoś nie połamał. Z drugiej strony zawsze miał swoje odrębne zdanie. Jak wszyscy mówili A, to Jędruś mówił B, ale robił to z takim wdziękiem, że nikomu to nie przeszkadzało. Krzysztof to był taki klasowy sceptyk i racjonalista, u niego wszystko musiało być oparte na rozumie i logice. Dużo nie mówił, ale jak coś powiedział, to od razu sprowadzał dyskusję na ziemię. Pałasz zawsze mówił, że Krzysztof to kandydat na naukowca i sprawdziło się (w roku 2009 został profesorem). Marian to był człowiek renesansowy, znał się chyba na wszystkim. Pasjonat historii, ale równie łatwo mógł też rozprawiać na przykład o fotografii. Zdaje się, że większość zdjęć ze szkoły, które mamy, zawdzięczamy Marianowi. Druga trójka to klasowe „zgrywusy”: Marek Łosakiewicz, Paweł Pałys i Zbyszek Wiśniewski. Mieli poczucie humoru i dużo energii, dzięki czemu w klasie było wesoło i nie można się było nudzić. Z drugiej strony można było odnieść wrażenie, że szkoła im specjalnie nie „leży” i najchętniej chodziliby do niej rzadziej. Spokojni, dobrzy koledzy ze środkowego rzędu to Jurek, Waldek i Kazio, a przy ścianie Marek Gieruś, Wojtek Jóźwik i Mirek Kucharczyk. Mirek zadziwił wszystkich w maturalnej klasie, kiedy okazało się, że nikt tak nie potrafi tańczyć twista jak on. Trzech kolegów, którzy byli dla mnie trochę tajemniczy to Jarek, Józek i Heniek, jakoś najmniej ich w szkole poznałem. Wreszcie Staś Działa, Zbyszek Kaczmarczyk i Edzio Lilien. Staszek przez trzy lata to był taki Sfinks, robił wrażenie, że musi chodzić do szkoły, więc chodził, ale bez entuzjazmu, dopiero w maturalnej klasie włączył się do dyskusji klasowych i okazało się, że bardzo mądrze mówi. Zbyszek podobnie, z tym, że w maturalnej klasie zainteresował się na poważnie muzyką, co potem zaowocowało graniem w zespole, a dzięki muzyce lepiej się poznaliśmy. Edzio Lilien był jakby trochę zagubiony, wyjątkowo inteligentny, marnował się w szkole, był jakby „oczko wyżej” trochę z innego świata, miał olbrzymią wiedzę, większą niż potrzebna w szkole i ta szkoła go trochę uwierała, jak przyciasny gorset. Miał specyficzne, trochę sarkastyczne poczucie humoru. No i wreszcie ja. Jak siebie widzę? Chyba też byłem spokojny, specjalnie się nie wyróżniałem, poza tym, że grałem na akademiach „ku czci” i przez to miałem wkład „w budowę”. Działałem w samorządzie, chciałem dobrze, chociaż nie zawsze jest tak, jak się chce. Mam nadzieję, że też jestem postrzegany po latach jako dobry kolega….”.
Takie wspomnienie otrzymałam od Mirka Markuszewskiego – przewodniczącego naszej klasy, którą to funkcję do dziś piastuje. Nawet wtedy, gdy organizujemy swoje półroczne spotkania. Mirek decyduje o wszystkim, po rozpatrzeniu stosownych za i przeciw, my go szanujemy i zawsze podkreślamy, że nikt go z funkcji przewodniczącego dotychczas nie odwołał. W spotkaniach uczestniczy nasz wychowawca Bogumił Pałasz. W tym roku, gdzieś w maju, organizujemy kolejne spotkanie z okazji wiosny. Bo przecież wszyscy maja nadzieję, że wiosna w końcu nadejdzie, no może również nadjechać, ale bez śniegu i mrozu.
I tym optymistycznym akcentem kończę jedno ze wspomnień.
Serdeczności
Wasza Jadwiga