Piastowała Pani stanowiska prezesa Polskiego Związku Badmintona przez cztery kadencje. Jakie one były?

Bardzo ciężkie. To było wyzwanie, tym bardziej przy toczącej się w kraju transformacji polityczno-ekonomicznej. W tych czasach ministrowie sportu zmieniali się dwu, trzykrotnie w ciągu roku. I choć niektórzy z nich oddawali do budżetu dotacje dla sportu, nam udało się zakwalifikować 6 osób na igrzyska do Barcelony 1992. W tych zwariowanych czasach to był gigantyczny sukces. To też zasługa klubów sportowych, które przejęły ciężar wyjazdów zagranicznych. Bo my nie mieliśmy pieniędzy. Tydzień przed igrzyskami wzięliśmy ślub z Andrzejem.

Największy sukces?

Założenie  421 uczniowskich klubów sportowych  oraz trzech szkół Mistrzostwa Sportowego  dla badmintona. To były szkoły typu liceum. Pierwsza powstała w 1996 roku w Słupsku, druga – w trzy lata później w Olsztynie,  a w 2000 roku w najlepszym  i najlepiej zorganizowanym ośrodku w Głubczycach. Stamtąd wyszło wielu doskonałych  badmintonistów.  Praca trenerów w szkołach mistrzostwa sportowego zaowocowała  zdobyciem w roku 1999 jednego srebrnego i dwóch medali brązowych na Mistrzostwach Europy Juniorów w Glasgow.

Tych sukcesów było jednak znacznie więcej?

To prawda. Myślę, że miałam dobrą rękę do ludzi i do powierzania im pewnych zadań. Sprawdzała się moja intuicja i decyzje.

Moim prywatnym sukcesem, który jednak świetnie wykorzystałam w pracy, było to, że w 1994 roku, mając 49 lat wygrałam stypendium naukowe ( scholarship). Złożyłam podanie do British Council w celu możliwości ukończenia   na ich   koszt studiów  dokształcających ze specjalizacją „marketing w sporcie”. Choć mój wiek przekraczał dopuszczalny, udało mi się przekonać, że warto we mnie zainwestować . Już wtedy potrafiłam załatwiać sponsorów, brakowało mi wiedzy na temat międzynarodowego sponsoringu. Miałam staż w Brytyjskim Komitecie Olimpijskim, przeszłam przez wszystkie ich departamenty, gdzie zdobyłam ogromną wiedzę. Wróciłam o wiele mądrzejsza. Później teorię przekształcałam w praktykę. Skutecznie. Gdy w końcu odeszłam ze związku, skończyli się i sponsorzy, co trwa do dnia dzisiejszego.

A porażka?

Dyplomatyczna. Po sukcesie naszego kobiecego debla w 2001 roku na Mistrzostwach Europy Juniorów, gdzie dziewczyny wygrały złoto udało mi się przekonać naszą polską reprezentantkę – Kamilę Augustyn do wspólnej gry z  zawodniczką z Białorusi, Nadią Kostiuczyk ( obecnie Zięba), która z kolei zdecydowała się na grę w Polsce. Wspólnie przygotowywały się do Aten. Nadia otrzymała polski paszport, niestety prezydentem Białoruskiego Komitetu Olimpijskiego był i  jest prezydent tego kraju Aleksandr Łukaszenka, od którego musiałam uzyskać zgodę na skrócenie karencji o trzy miesiące. Nie udało się, a to pociągnęło dalsze konsekwencje, bo tym samym w Atenach nie mogła wystąpić też Kamila. Oskarżono mnie o niedopatrzenia, choć winy mojej w tym nie było. To była ostatnia kropla, która przepełniła czarę goryczy, a że kończyłam właśnie 60 lat postanowiłam odejść. Nie była to jednak łatwa decyzja. Odeszłam w marcu 2005 roku, w kwietniu pracowałam już w Polskim Związku Lekkiej Atletyki, gdzie wygrałam konkurs na stanowisko Sekretarza Generalnego. Niestety, po trzech latach, z powodów zdrowotnych, musiałam z tego zrezygnować.

Jak Pani i mąż, tak mocno osadzeni w sporcie, funkcjonowali prywatnie. W pracy byliście teamem, a w domu?

Przez 14 lat każde z nas był w swoim związku. Łączył nas tylko badminton. Ciągle się kłóciliśmy, walczyliśmy w sprawach zawodowych. W 1991 r Andrzej został prezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego,  łączył nas sport, każdy z nas miał swoją pracę i  inne sprawy. Zawsze jednak miałam w nim wsparcie.

Praca w sporcie, zdominowanym przez mężczyzn, to duże wyzwanie?

To prawda, ciężko pracuje się w takim układzie. Życie nie raz mną rzucało, a ja kręciłam się jak bączek, nie wiedząc czy wyląduję na nogach. Z reguły rozum mnie ratował. Żeby pracować z mężczyznami i wytrzymać w tym trzeba być trzy razy mądrzejszą od nich, dwa razy sprytniejszą i mieć osobowość. Do tego znać kilka języków i … Długo można by wymieniać.

Sukces zawodowy, kontrakty, kolejne studia tuż przed pięćdziesiątką– jak młodsze pokolenia na to reagują?

Mojej córce było bardzo trudno. Jako matka byłam ambitna i parłam do przodu a dziecku w takich warunkach jest o wiele trudniej stawia sobie wysokie wymagania i chce być tak dobry jak mama czy tata. Nie zawsze się to udaje, ale w naszym przypadku  udało się , ona ma swoje sukcesy z których ja jestem dumna.  Każda z nas  ma swoje sukcesy i porażki. Ja też. Ale one są moje, a nie mojej rodziny.

Jak narodził się pomysł prowadzenia bloga? „Okiem Jadwigi” ma wielu fanów.

To nie wyszło ode mnie. Ja zawsze lubiłam mówić, okazało się, że pisać też potrafię. Opowiadam chętnie, a puenty przychodzą same. Początkowo jednak kompletnie nie byłam do tego przekonana. Namówiła mnie koleżanka. Emporia (firma oferująca telefony dla seniorów – przy. red.) szukała ambasadora swojego brandu. Przypadłam im do gustu. Tak zaczęła się moja przygoda z blogowaniem. Obecnie bloguję już pod własnym szyldem.

Z jakimi efektami?

Mam ponad 600 tys. wejść, ale ciężko na to pracowałam. Szanuję czytelnika – to moja główna zasada. Prowadząc bloga trzeba istnieć w blogosferze, trzeba wchodzić na inne blogi, czytać, komentować. Zainteresować się każdym z osobna. Wpisów u siebie nigdy nie pozostawiam bez odpowiedzi. Po początkowym zachłystnięciu się blogosferą, teraz selekcjonuję towarzystwo. W swoich linkach mam bardzo zacne osoby – poetki, pisarki, kobiety aktywne, z błyskiem w oku i pomysłem na życie.

O czym Pani pisze?

Nie chciałam nigdy stworzyć bloga tematycznego, pisać tylko o jednej sprawie – sporcie, muzyce, czy ogrodnictwie. Piszę wspomnienia rodzinne, podaję przepisy. Zainteresowania mam wszechstronne, podobnie jak i inni ludzie w moim wieku. Chciałam pokazać, że fakt bycia na emeryturze nie oznacza siedzenia w domu w kapciach przed telewizorem czy ciągłego ubolewania nad własnym losem. My nadal mamy swoje zainteresowania, marzenia, do czegoś dążymy, czegoś pragniemy.  Mamy też swoje problemy, o których warto mówić – jesteśmy dziadkami, chcącymi pomóc dzieciom, często mamy jeszcze rodziców, niestety chorujących, zdarza się, że nasi mężowie już odeszli… To ogrom tematów. Poruszam też tematy społeczne, np. czy stać nas na zdrową starość? Przełamuję też niechęć starszych ludzi do komputerów, którzy boją się do nich nawet zbliżyć. Również podczas wykładów na UTW o tym mówię.

Właśnie. Ma Pani swoje wykłady na UTW?

Tak. To zajęcia aktywizujące osoby starsze. Pokazuję im, jakie możliwości daje komputer, Internet. Uczę jak korzystać z banków, robić przelewy. Pokazuję, że dzięki temu oszczędzamy czas, który możemy spożytkować na ciekawsze zajęcia niż stanie w kolejkach. Ponadto dzięki internetowi możemy poznać innych ludzi mających podobne do naszych zainteresowania.

Blog to konieczność, obowiązek, przyjemność?

I przyjemność i potrzeba. Propozycja zawodowa przerodziła się w potrzebę pisania. We mnie stale kłębią się emocje, tematy, którymi chciałabym podzielić się z innymi. Każdy tekst to efekt cieplarniany tego, co się gdzieś dzieje wokół mnie. Pisanie ma jednak i swoje minusy. Od kiedy bloguję i sporo czasu spędzam przy komputerze przytyłam 8 kilogramów, choć staram się uprawiać z mężem nordic walking.

Zapisuję wspomnienia,  robię to  dla swoich wnuków obecnych  i przyszłych prawnuków, żeby mogli kiedyś powiedzieć: mieliśmy babcię-blogerkę  a obecnie moje wnuki mówią o mnie   „my  mamy babcię z werwą”.

Przekazujmy naszą wiedzę rodzinie, dzieciom i wnukom , zapisujmy wspomnienia.

Każdy z nas  ma przecież jakieś i daję słowo wszystkie są ciekawe.

Blog pisze dosyć regularnie, dlatego gdy dzwoni telefon komplementujący jakiś tekst czuję się lekko zawstydzona. Tym razem telefon zadzwonił w zupełnie inna propozycją. Zadzwoniła Marta. Szybka rozmowa i piękne zaproszenie do Redakcji „Damy Pik”. Był Maj zresztą bardzo deszczowy i chłodny. Pytanie brzmiało: czy może pani przyjechać w poniedziałek na szybką kawkę? Oczywiście, będę. Szybka kawka z miłymi Paniami „Damy Pik” zamieniła się w wielogodzinną rozmowę. Marta włączyła dyktafon i tak popłynęła moja opowieść o moim życiu o wszystkich sprawach tych najtrudniejszych i najpiękniejszych o moich wzlotach i upadkach. O tym jak trudno być  ambitną kobietą w gronie mężczyzn w ich ukochanym sporcie. Bo przecież wszyscy mężczyźni na sporcie się znają  jak nikt, a tu między nimi znalazła się stuprocentowa kobieta, z wielkimi ambicjami bycia najlepszą.  Moja opwieść trwała i trwała. Po sześciu godzinach Marta stwierdziła, że pozyskała materiał nie na jeden artykuł ale chyba na książkę. Oczywiście żartowałyśmy i śmiałyśmy się serdecznie w czasie mojego opowiadania a raczej spowiedzi. Bo na wejściu sparafrazowałam tytuł jednej z audycji radiowych  i powiedziałam  pt: „Pani Marto pani pierwszej to powiem”. I tak się zaczęła nasza wspólna przygoda. Ja opowiadałam, pani Marta notowała, zadawała pytania, uśmiechała się zagadkowo, a ja jak to ja w przerwach sypałam kawałami. Tak powstał tekst, który wielokrotnie czytałyśmy uszczegóławiając pewne stwierdzenia,  a czasem uzgadniając to czy inne zdanie. Tekst ten jest autorstwa Redaktor Naczelnej „Damy Pik” pani Marty Lenkiewicz . Wiem, że nie wszystkie osoby mogły kupić  egzemplarz Damy, dlatego poprosiłam o wyrażenie zgody, którą otrzymałam  wraz z prawem udostępnienia tekstu  na swoim blogu, co niniejszym z przyjemnością czynię.  Ze względu na ilość tekstu podzieliłam go na dwie części:

Pani pierwszej o tym powiem… 

Mistrzowska klasa

W sporcie zakochała się wiele lat temu. Wierna mu była przez całe życie zawodowe, a i dziś angażuje się w sprawy z nim związane. Wulkan energii, pamięć godna pozazdroszczenia, cięty język i ambicje, które nigdy nie pozwalały stać jej w miejscu. Jadwiga Ślawska-Szalewicz, kobieta, która jako pierwsza została prezesem związku sportowego. 

Wieloletnia, bardzo intensywna praca. Obecnie – pisanie bloga, wykłady na UTW, zajmowanie się domem, rodziną, fascynacja kuchnią, ogrodem… Odnoszę wrażenie, że tą wewnętrzna energią mogłaby Pani zasilić niejedną dzielnicę. Skąd czerpie Pani siłę do takiej aktywności?

Urodziłam się w Niemczech, gdy jeszcze trwała wojna. Przyszłam na świat szybko i z hukiem. Chwilę później wybuchła bomba. Może właśnie te wydarzenia naznaczyły mnie na całe życie. Wszystko płynie bardzo szybko i jeśli ma się jakiś plan, to należy go w tempie  zrealizować.

Może dlatego związała Pani swoje życie ze sportem? Tam cały czas coś się dzieje.

Wcześniej jednak byłam studentką prawa. Nie było mi ono  pisane, choć to właśnie tam poznałam ludzi, którzy jako pierwsi skierowali moje myśli na właściwe tory. Choć sport zawsze był mi bliski, nie do końca może zdawałam sobie z tego sprawę. Później poznałam męża i zdałam na Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie, którą ukończyłam. Mój mąż, Janek Ślawski, był trenerem i to on dał mi podstawę organizacyjną w sporcie. Studia na AWF i w tym samym czasie praca w Polskim Związku Judo, a stąd już niedaleko do kierowania męską  sekcją  judo, które zresztą sama trenowałam. Szybko mnie tam dostrzeżono i  z PZJudo przeniesiono do Ministerstwa Sportu. Stamtąd przeszłam do Polskiego Związku Szermierki, zostając w wieku 27 lat jego Sekretarzem Generalnym. To było błyskawiczne wypłynięcie na szerokie wody i  7 lat znakomitej lekcji sportu.

Szybka kariera. Jak się to Pani udawało?

W latach 70 na szarych polskich ulicach rzadko kiedy można było spotkać uśmiechniętych ludzi. Dzięki pierwszym podróżom zagranicznym zdałam sobie sprawę, że świat wygląda jednak zupełnie inaczej.  Nosiłam różnobarwne ciuchy, które nauczyłam się szyć. Byłam kolorowym ptakiem. Dodając do tego uśmiech i silny charakter byłam widoczna. Poza tym nie było dla mnie rzeczy nie do załatwienia. Zawsze potrafiłam znaleźć do tego klucz To było moją kartą przetargową.

Czy praca w poszczególnych związkach różniła się? Przecież cel zawsze jest ten sam – wygrać.

Owszem, organizacja kultury fizycznej jest taka sama, ale każda dyscyplina ma swoja specyfikę a i sposób podejścia różni się.

Po szermierce pojawił się badminton?

Sama nie wiem dlaczego się pojawił. Któregoś dnia do mojego biura przyszedł Andrzej Szalewicz i zaproponował wspólne tworzenie Polskiego Związku Badmintona. On był uparty, a ja z przymrużeniem oka podchodziłam do pracy w miejscu, które jeszcze nie istniało. W końcu zgodziłam się. Był rok 1977. Pracowałam tam 28 lat, do 2005 roku, potem jeszcze przez 2 lata byłam Wiceprezydentem Europy. Choć zakończyłam pracę zawodową z badmintonem  związana jestem cały czas. Niedawno wróciłam z Kongresu Europejskiego, piszę do czasopism specjalistycznych.

To znaczna część Pani życia. Potrafi ją Pani podsumować?

Budowaliśmy ten związek od podstaw, od zatwierdzania statutów i regulaminów. Początkowo byłam sekretarzem generalnym, w 1991 roku zostałam prezesem. Przez pierwsze lata umacnialiśmy organizację całej struktury sportowej w terenie. W latach 90. mieliśmy już 162 kluby i 22 okręgowe związki badmintona. To wymagało jeżdżenia po Polsce, przekonywania władz lokalnych, żeby za organizacją szły jakieś pieniądze. Po 14 latach ciężkiej pracy sukcesem był fakt, że Andrzej Szalewicz został wybrany na prezesa Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Nagle okazało się, że badminton dysponuje inną od reszty grupą działaczy. Na zewnątrz zawsze byliśmy jednością, drużyną, choć wewnątrz bardzo się spieraliśmy. Ten wspólny głos wyróżniał nas na tle innych związków. Ale my tylko tak mogliśmy realizować nasze cele. A były nimi głównie pieniądze na szkolenie zawodników. Uczestniczyliśmy niemal we wszystkich większych zawodach w Europie i na świecie. Z tego powodu czułam, że muszę nauczyć się angielskiego. I dokonałam tego, w pół roku.  Ten język był mi niezbędny w pracy.

Jak, w „tamtych czasach”, udawało się Wam działać na tak dużą skalę?

Uczestnicząc w wielu zagranicznych imprezach sportowych zawsze miałam przy sobie zeszyt. Notowałam w nim wszystko – jak są ułożone korty, ubrane hostessy, gdzie stoją kwiaty, jak wygląda stół sędziowski, biuro, restauracja, jaka puszczana jest muzyka, jak zorganizowany jest transport. Stworzyłam swój własny przewodnik po organizacji imprezy, którą w przyszłości chciałam zrobić. W 1985 i 1987 roku postanowiliśmy zrobić w Polsce Mistrzostwa Europy w badmintonie. To był strzał w dziesiątkę. Wcześniej, będąc w Austrii, zainteresowałam się kartonowymi boksami. Dostałam je, podobnie jak długopisy, kolorowe karteczki i 10 kg wiedeńskiej kawy , którą potem serwowałam vipom udając, że w Polsce jest wszystko. Chwalono nas za zorganizowanie zawodów na najwyższym poziomie. Dla mnie to była nobilitacja i miłe połaskotanie mojej dumy. Byłam pierwszą kobietą, która została Sekretarzem Generalnym w związkach sportowych.

Wszystko zdobywaliśmy w szalony sposób – rakietki, lotki. Ci młodzi ludzie musieli mieć czym trenować. W końcu sami postanowiliśmy zająć się produkcją. Tak, w tym celu nawet pojechaliśmy do Chin, by podpatrzeć jak wygląda cały proces. Pod koniec 1987 roku uruchomiliśmy produkcję lotek, która trwała 4 lata. Później, gdy granice się już otworzyły, istniały kantory przestało mieć to sens.

A gdzie w tym wszystkim było miejsce na rodzinę? Tyle wyjazdów, zaangażowanie w pracę?

Było trudno. Moja córka wyjeżdżała ze mną na wszystkie zgrupowania, podróżowała również ze swoim tatą. Później razem pracowałyśmy organizując imprezy sportowe.  W zasadzie jednak nie wiem, kiedy dorosła. Była w pierwszej klasie, a potem nagle sama przygotowywała święta wielkanocne, podczas gdy  ja byłam na zgrupowaniach. Tak upłynęło 19 lat jej życia, aż się zakochała. W trenerze badmintona, Francuzie, za którego wyszła za mąż. Wyjechała, tam urodziła córkę, a ja zostałam sama. Nie było mi łatwo. Przy jej porodzie uczestniczyłam z telefonem przy uchu, co na początku lat dziewięćdziesiątych nie było łatwe. Żadnej matce tego nie życzę. Teraz wnuków mam więcej.

CDN.

Trwają wakacje, na które wszyscy czekają przez cały rok. I my czekaliśmy na swoje wakacje z niecierpliwością. Byliśmy nastolatkami, byliśmy niepoprawnymi optymistami, kochaliśmy życie i wiedzieliśmy, że wszystko jest możliwe.  W czerwcu 2013 r nasza klasa spotkała się w rocznicę 50 lat po maturze. Na spotkanie stawili się wszyscy, którzy tego dnia chcieli i mogli spotkać się w restauracji Canton przy ul. Smoczej, vis a vis siedziby naszej szkoły (obecnie mieści się tam Liceum Plastyczne). Pertraktacje z obecnymi władzami szkolnymi zakończyły się pozytywnie, dlatego zostaliśmy zaproszeni w odwiedziny budynku szkolnego oraz naszych klas. Wspomnieniom i śmiechom nie było końca. Miło nam było i radośnie ponieważ nasz wychowawca również był z nami: Bogumił Pałasz.

Poniżej wspomnienia Mirka Markuszewskiego, przewodniczącego rady klasowej, którą to funkcję Mirek pełni do dzisiaj. Cofamy się do lat sześćdziesiątych i wspominamy: 

Pięćdziesiąt lat to sporo. Kiedy pomyślę o tym, że pięćdziesiąt lat temu zdawałem maturę, nie mogę się nadziwić, że tak szybko to minęło. Po drodze robiłem różne rzeczy, które lepiej lub gorzej pamiętam, ale matura była mnie ważnym wydarzeniem i pamiętam ją doskonale. Wtedy miałem wrażenie, ze jakiś dobry i ważny etap życia mam za sobą i z pewnym niepokojem oczekiwałem egzaminów wstępnych na Uniwersytet. Co ciekawe, byłem przekonany, że skończyłem tak dobrą szkołę, że niedostanie się na studia nie wchodziło w rachubę, chodziło o to, żeby dobrze zdać egzaminy.

Będąc już na studiach często zaglądałem do szkoły i kiedyś pani dyrektor Janina  Starzycka- Głowacka poprosiła mnie, żebym poszedł do którejś maturalnej klasy i opowiedział młodszym kolegom o egzaminach wstępnych na studia i o samych studiach. Miało to trwać około kwadransa i zmobilizować uczniów do nauki. Trafiłem na lekcję pani profesor Gierusiowej, stanąłem pod tablicą i zacząłem opowiadać, potem odpowiadać na pytania i tak przez całą lekcję. Pani profesor pewnie nie była zadowolona, że straciła lekcję, ale nie miałem wrażenia, że uczniom o to chodziło. Oni naprawdę interesowali się, jak to jest na tych studiach. Po tym „wystąpieniu” poczułem, że już nie należę do szkoły, do tej społeczności, że należę do „innego świata”, a przecież spędziłem w szkole dziewięć najlepszych i najważniejszych lat życia.

 Szkoła zaczęła funkcjonować we wrześniu 1954 rokujako szkoła podstawowa i ja rozpocząłem w niej naukę w klasie trzeciej. Początki szkoły zostały opisane w kronice i tak też je pamiętam. Najpierw zakończenie budowy, potem rozbudowa, budowa boiska, prace porządkowe na Cytadeli, wreszcie wielkie uroczystości związane z nadaniem szkole imienia  Romualda Traugutta.

Wydarzeniem, które dobrze pamiętam, które mną trochę wstrząsnęło, był wyjazd odkrytą wojskową ciężarówką do wsi Dziurdzioły koło Rawy Mazowieckiej, którą nawiedziła trąba powietrzna i tamtejszą szkołę zrównała z ziemią. Wojsko rozstawiło oczywiście namioty, ale widok zniszczonej wsi był przerażający. Pojechałem tam ze swoim akordeonem i grałem dla dzieci, podczas gdy nauczycie rozdawali prezenty. Pamiętam, że kierownik wyprawy, pan profesor Iżycki był bardzo zadowolony z wyjazdu.

Kolejnym wydarzeniem, które dobrze pamiętam, było pojawienie się w szkole pana profesora Bogumiła Pałasza. Rozpoczynałem naukę w siódmej klasie i wtedy pojawił się nowy „pan od historii”, młody, zaraz po studiach, wymagający, ale ciekawie opowiadający o różnych historycznych wydarzeniach. Wzbudzał sympatię i respekt. Historia nagle okazała się interesująca, z drugiej strony nie wypadało się nie uczyć  i w ten sposób polubiłem ten przedmiot.  

Z biegiem czasu podstawówkę zlikwidowano, zostało liceum i w tym to liceum, we wrześniu 1959 roku, zaczyna się nasza wspólna historia. Pierwszymnaszym wychowawcą, w klasie ósmej, był pan profesor Leszek, geograf, zwany geoidą. Był to sympatyczny, starszy pan, który chyba poszedł szybko na emeryturę, gdyż już w następnej, dziewiątej klasie naszym wychowawcą został pan profesor Pałasz i był nim do końca jedenastej klasy, czyli do naszej  matury. Pan profesor Pałasz uczył nas historii, a w klasie maturalnej wiadomości o Polsce i świecie współczesnym. Był wymagający, ale sprawiedliwy i do pewnych granic wyrozumiały. Traktował nas poważnie i tego samego wymagał od nas w stosunku do szkoły, nauki i nauczycieli. Imponował mi taktem, kulturą, zdecydowaniem w pewnych sprawach, a przede wszystkim zawsze był przygotowany do lekcji i prowadził je w interesujący sposób. Mówił ciekawie, poprawnym językiem i tego poprawnego języka wymagał również od nas. Kiedy w pewnym momencie nie bardzo wiedziałem, co ze sobą zrobić w życiu i z braku lepszego zajęcia wybrałem zawód nauczyciela, starałem się jak najpełniej wzorować na moim szkolnym wychowawcy i był to, jak się okazało świetny pomysł.

Drugą osobą w szkole, która mi imponowała i którą lubiłem, była pani dyrektor Janina  Starzycka-Głowacka, która przez trzy lata uczyła nas języka polskiego, a w maturalnej klasie, wobec dużej ilości różnych zajęć, przekazała nas w ręce pani profesor Jeleniewskiej. Język polski bardzo lubiłem, był to mój najbardziej ulubiony przedmiot szkolny, lekcje z panią dyrektor uważałem za bardzo ciekawe i pewnie z tych lekcji wzięło się moje późniejsze zainteresowanie literaturą.

Kolejną osobą z „ciała pedagogicznego” którą darzyłem wielką sympatią był pan profesor Miecielica, który uczył nas języka rosyjskiego. Z panem profesorem Miecielicą zetknąłem się w drugiej klasie „podstawówki”, do której chodziłem na ul. Nowolipie, a której kierownikiem był pan profesor Miecielica. Był wysoki, poważny, wzbudzał respekt. Podobno był jednym z organizatorów szkoły na ul. Smoczej, do której przeniósł się po jej otwarciu. Zaczął mnie uczyć języka rosyjskiego w piątej klasie podstawówki i uczył do samej matury. Był to również jeden z moich ulubionych przedmiotów. W czasach, kiedy język rosyjski był wśród Polaków generalnie w pogardzie, panu profesorowi Miecielicy udała się sztuka nie lada. Rozbudził we mnie zainteresowanie językiem, kulturą, tradycją, a przede wszystkim literaturą rosyjską. Z czasem zainteresowałem się kulturą ukraińską, białoruską, a nawet łemkowską, poznałem w różnym stopniu te języki i stałem się bardzo dziwnym przypadkiem. Połączyłem miłość do dwóch kultur i cywilizacji: anglosaskiej i słowiańskiej.

Kolejnym nauczycielem, któremu dużo zawdzięczam, był pan profesor Czaja, który uczył rysunku, tak się wtedy nazywał ten przedmiot. Ja byłem antytalentem plastycznym i pan profesor Czaja wcale nie zamierzał robić ze mnie artysty plastyka. Na lekcjach robił z nami eksperymenty z formą, kolorem itp. Pokazywał sposoby i techniki rysowania czy malowania akwarelą, malowanie farbami olejnymi nie wchodziło w rachubę w warunkach szkolnych. Kiedy po latach przerabiałem z ciekawości kurs malarstwa, przypominały mi się lekcje z panem profesorem Czają. Na jesieni w początku maturalnej klasy, pan profesor Czaja zorganizował po lekcjach kurs historii sztuki dla zainteresowanych, w czasie którego prezentował na slajdach dzieła sztuki (malarstwo, architektura) i omawiał je. Dla mnie było to pasjonujące, wtedy zrodziła się we mnie miłość do historii sztuki. Zresztą będąc na studiach prawniczych chciałem dodatkowo studiować historię sztuki, miałem już zgodę dyrektora Instytutu Historii Sztuki, profesora Starzyńskiego (brata ostatniego przedwojennego prezydenta Warszawy), ale nie zgodził się rektor Uniwersytetu. Był to okres tzw. wydarzeń marcowych, na uczelni panował strach i paraliż decyzyjny.

Z przedmiotów, które lubiłem, wymienić jeszcze muszę geografię, której uczyła nas od dziewiątej klasy urocza pani profesor Czermińska. Pewne tematy z przedmiotu, który nazywał się wtedy biologia, były również dla mnie interesujące, chociaż pamiętam z podręcznika do zoologii (chyba tak nazywał się podręcznik do nauki o zwierzętach) ilustrację ze szkieletem konia. Do dziś kiedy widzę konia przypomina mi się ten dość koszmarny obrazek z podręcznika. Biologii uczyła nas bardzo wymagająca pani profesor Żygowska, późniejsza wicedyrektor liceum. Pozostałych przedmiotów specjalnie nie lubiłem (matematyka, fizyka, chemia) lub traktowałem dość obojętnie, chociaż bardzo lubiłem pana profesora Pilipczuka, od wychowania fizycznego, czy pana profesora Kapuścińskiego od prac ręcznych. Pan profesor Pogorzelski od fizyki był lubiany i szanowany, chociaż była z niego niemiłosierna „piła”, niczego nie darował, trzeba było wszystko umieć. Pan profesor Iżycki, matematyk, był „surowy” i wymagający, chociaż również sprawiedliwy, robił wrażenie pryncypialnego, a że był wicedyrektorem szkoły i podlegały mu sprawy związane z dyscypliną szkolną, to sympatia do niego była umiarkowana, bo kto lubi dyscyplinę. Wspomnę jeszcze chemię, której zdecydowanie nie lubiłem, chociaż pani profesor Olech, była na swój sposób sympatyczna. Język niemiecki jawił mi się wtedy jako dość skomplikowany. W owym czasie uczęszczałem na kurs języka angielskiego w English Language College, u Metodystów, i język angielski to była moja wielka miłość. Bardzo lubiłem te krótkie słowa, oczywisty szyk zdania, brak końcówek w koniugacji czy deklinacji (oczywiście mówiąc w wielkim uproszczeniu). W każdym razie w języku niemieckim nie lubiłem długich zdań z orzeczeniem na końcu, końcówek deklinacyjnych, złożonych wyrazów (też mówiąc w uproszczeniu). Języka niemieckiego uczyła nas pani profesor Gierusiowa, jako nauczycielka bardzo wymagająca, jednocześnie osoba bardzo ciepła, komunikatywna. Była bardzo szanowana, gdyż w żaden sposób nie faworyzowała swojego syna, Marka, naszego kolegę klasowego. Można powiedzieć, że Marek nie miał w klasie łatwego życia na języku niemieckim, musiał wszystko dobrze umieć.    

Życie szkolne to nie tylko lekcje i nauka. W szkole funkcjonowała znakomicie biblioteka szkolna, w której zawsze można było liczyć na życzliwość i pomoc pani profesor Koszutskiej. Było tam również sporo czasopism, wśród których był miesięcznik „Poznaj swój kraj”, który czytam do dzisiaj, mimo że znam już swój kraj całkiem nieźle. Innym ciekawym czasopismem był miesięcznik „Mówią wieki”, polecany zresztą przez pana profesora Pałasza. Kilka miesięcy przed naszą maturą pojawił się tam interesujący cykl artykułów z dziedziny historii gospodarczej. Wybierałem się na Uniwersytet na studia ekonomiczne, więc uważnie czytałem te artykuły. Na egzaminie wstępnym z historii gospodarczej polecono mi porównać merkantylizm i fizjokratyzm (były takie nurty w historii myśli ekonomicznej), uporałem się z tym sprawnie streszczając wspomniane artykuły. Okazało się, że autorem tych artykułów był przewodniczący komisji egzaminacyjnej, który słuchał mojej wypowiedzi z wyraźnym ukontentowaniem.

Ważną instytucją życia szkolnego były koła zainteresowań prowadzone po lekcjach przez nauczycieli przedmiotów lub zaproszone osoby spoza szkoły. Pamiętam, że kilku naszych kolegów uczestniczyło w kółku fizycznym prowadzonym przez pana profesora Pogorzelskiego. Dużym zainteresowaniem cieszył się SKS czyli zajęcia sportowe, prowadzone przez pana profesora Pilipczuka. Uczęszczałem trochę na koszykówkę, ale bez oszałamiających sukcesów. Poznałem tam kolegę Zenka Hawryszko z klasy o rok wyżej, który dwadzieścia lat potem mieszkał na moim osiedlu na Żoliborzu i wieczorami chodził grać w koszykówkę do szkoły osiedlowej, w której raz w tygodniu spotykali się entuzjaści koszykówki z osiedla. Bardzo się dziwił, że ja nie chodzę.

Oprócz kół zainteresowań odbywały się także spotkania z zaproszonymi gośćmi i wykłady z określonych dziedzin wiedzy, jak choćby wspomniane wyżej wykłady pana profesora Czaji. Spotkania w ciekawymi ludźmi odbywały się czasem z jakichś okazji lub bez okazji. Okazjami do spotkań czy innych wystąpień były akademie i tzw. apele szkolne, „ku czci”, głównie z okazji rocznic, których nie brakowało, a które pozwalały oddawać się różnym celebracjom. Wtedy młodzież deklamowała wiersze, śpiewała pieśni, grała na instrumentach muzycznych. Było uroczyście i nudno, ale nie zawsze. Nie pamiętam już z jakiej okazji pojawił się w szkole młody aktor, Zbigniew Zapasiewicz, który deklamował fragmenty „Kwiatów polskich” Tuwima. Bardzo interesujące było spotkanie z pisarzem, wtedy bardziej dziennikarzem, Ryszardem Kapuścińskim, synem nasze profesora. Wrócił  był właśnie z Konga, w Afryce, gdzie o mało go nie zabili i ciekawie opowiadał o swoich przygodach. W mojej pamięci zapisało się również spotkanie z dyrektorem warszawskiego ogrodu zoologicznego, doktorem Janem Żabińskim, który mówił o zwierzętach i naśladował ich głosy, zupełnie tak, jak potem robił to w telewizji redaktor Michał Sumiński, kapitan jachtowy, mój kolega z klubu żeglarskiego.

Z zajęć pozalekcyjnych brałem jeszcze udział w próbach orkiestry szkolnej pod kierownictwem kolegi ze starszej klasy, Lecha Kolago, w której grał na skrzypcach jego brat z klasy o rok wyżej, Mirek Kolago. Orkiestra ta działała dość krótko, gdyż Lech Kolago zdał maturę i opuścił szkołę, ale pamiętam, że kilka razy wystąpiliśmy przy jakiejś szkolnej okazji. Częściej jednak występowałem solo, podobnie jak nasza trompecistka  Jadwiga, której „Mały kwiatek” Sidneya Becheta do dziś brzmi mi w uszach. Nie pamiętam już z jakiej okazji, ale pamiętam występ uczniów Liceum Muzycznego z ul. Krasińskiego, wśród których prezentował swój talent muzyczny skrzypek, mój kolega z podwórka, Olek Migdał. Towarzyszyła mu na fortepianie młoda profesorka ze szkoły, z którą wiele lat potem wspominaliśmy ten występ, kiedy mój syn uczęszczał do tego Liceum.

Mówiąc o różnych występach (ale nie występkach) nie można nie wspomnieć przedstawień teatru szkolnego. Dla nas takim pamiętnym występem teatru była inscenizacja wiernej rzeki Żeromskiego, przygotowana przez zawodowego reżysera, którego nazwisko uleciało mi już z pamięci. Sztuka wystawiona była znakomicie, zagrana przez uczniów naszej szkoły brawurowo, a dla nas pamiętna ze względu na wyrazistą i świetnie zaprezentowaną rolą Edka, jako oficera carskiej policji.

W szkole działał również samorząd szkolny, na owe czasy był chyba dość „samorządny i niezależny”. Jako przewodniczący samorządu klasowego byłem członkiem samorządu szkolnego, a w klasie maturalnej byłem krótko przewodniczącym samorządu szkolnego. Kiedy w „dorosłym życiu” obserwowałem pracę różnych organizacji samorządowych, miałem nieraz wrażenie, że ten samorząd szkolny, to nie do końca była fikcja.Samorząd szkolny był wydawcą gazetki szkolnej „Głos ze Smoczej”, której naczelnym redaktorem był przez jakiś czas Krzysztof i który wtedy jeszcze pewnie nie słyszał o instytucji autocenzury i pisał „co uważał”. Samorząd szkolny był również organizatorem różnych konkursów, z których jeden był także dla nas pamiętny. W styczniu 1963 roku przypadała setna rocznica powstania styczniowego, w związku z tym na jesieni 1962 roku został ogłoszony konkurs na plakat związany z tematyką powstania, dla uczczenia tej rocznicy. Jak wszyscy pamiętamy zwyciężyła w konkursie nasza koleżanka klasowa Ela, która do samej matury chodziła „w glorii sławy”.

Wspominając czasy szkolne nie można pominąć bardzo ważnej instytucji życia społecznego jaką były bardzo interesujące i pouczające wycieczki turystyczno-krajoznawcze. W klasie ósmej była to wycieczka szlakiem Tysiąclecia Państwa Polskiego, a więc z tego co pamiętam (i poznaję na zdjęciach): Poznań, Gniezno, Biskupin Strzelno, Kruszwica, Kórnik, Płock. W dziewiątej klasie odbyliśmy wycieczkę na południe: Kraków, Oświęcim i pewnie coś jeszcze. W dziesiątej klasie część koleżanek i kolegów pojechała na zimowisko do Jeleśni, malowniczej wsi w Beskidzie Żywieckim. Ja  nie brałem udziału w tym zimowisku, ale jakaś dobra dusza dała mi zdjęcia, które wkleiłem do albumu. Wiosną w dziesiątej klasie pojechaliśmy na północ trasą Gdańsk, Gdynia, Sopot, Olsztyn, Elbląg, Malbork, Frombork, Oliwa, Toruń. Pamiętam jak płynęliśmy stateczkiem bodajże z Gdyni na Hel. Było dość sztormowo, wiało, kiwało, większość klasy siedziała pod dekiem, ale kilku odważnych z panem profesorem Pałaszem schowało się na deku po zawietrznej i pan profesor opowiadał ciekawe fragmenty z książki kapitana Borchardta „Znaczy kapitan”. Kiedy już byłem (dzielnym) żeglarzem morskim, książki kapitana Borchardta znałem na pamięć. 

Warto jeszcze wspomnieć o wycieczkach czy „wyjściach” klasowych w ciągu roku szkolnego do kina czy muzeów. Najbardziej utkwiło mi w pamięci wyjście z panem profesorem Pałaszem do Zachęty. Była tam wystawa prac nadesłanych na konkurs na pomnik Warszawskiej Nike, który to konkurs wygrał, jak wiemy, artysta rzeźbiarz Marian Konieczny z Krakowa. Wśród prac była i taka, gdzie na cokole był umieszczony napis Bohaterom Warszawy. Dowcip polegał na tym, że w słowie „bohaterom” był przerwa pomiędzy literami „o” i „h”, i widać było wyraźniewydrapaną literę „c”, na co pan profesor zwrócił nam uwagę, i powiedział, że jest okazja zapamiętać do końca życia, że „bohater” pisze się przez samo „h”.

W maturalnej klasie uczęszczaliśmy jeszcze zimą po lekcjach na pływalnię na stadionie Polonii przy ul. Konwiktorskiej, co również zostało uwiecznione na zdjęciach. Co ciekawe, koleżanki były wtedy jakieś dziwnie chude, jakby niedożywione, a koledzy mieli pozapadane brzuchy, nie to co dziś.

Tyle na temat szkoły.

Mirek M.