Dzisiaj kilka zdjęć z cmentarzy warszawskich. Gdy odwiedzałam groby moich bliskich była piękna pogoda, prawie 19 C, słońce i kolorami mieniącą się jesień. Odwiedziłam największy cmentarz  w Europie, który jest usytuowany przy trasie wylotowej z Warszawy do Gdańska, Cmentarz na Wólce, istniejący od 1973 r. Spśród znanych osób pochowano tu m.in.Stefanię Górską aktorkę, Jana Himilsbacha aktora, Annę Laszuk dziennikarkę, Martę Mirską piosenkarkę, Aleksandra Ścibor Rylskiego pisarza i scenarzystę, Edwarda Stachurę poetę, Huberta Wagnera trenera siatkówki drużyny, która w 1976 r zdobyła w Montrealu na IO złoty medal olimpijski.

Lubię jechać na cmentarz wtedy gdy nie ma zbyt wiele osób, gdy tłok nie gęstnieje z każdym autobusem  zajeżdżajacym na pętlę na Wólce. Przyjeżdżam tutaj kilka razy w roku, więc nie muszę przynosić szmat i innych dodatkowych rzeczy ułatwiajacych sprzątanie grobu, gdyż robię to na bieżąco. Grób jest wysprzątany i zaopiekowany. Tak jak lubiła  Mama.

Słońce świeciło pięknie dodając uroku miejscu zadumy. W ciągu ostatnich dwóch lat od roku 2010 przybyło wiele mogił, tak szybko ludzie odchodzą i coraz nowe groby mijam po drodze.

Uprzatnąwszy tylko to co było niezbędne, wyrzuciłam stare kwiaty, postawiłam wrzośćce, zapaliłam znicze i zadumałam się nad czasem minionym.

Nastepnym z warszawskich cmentarzy był Cmentarz Katolicki na Woli na tzw „książęcej wólce” .Ten cmentarz został otwarty w roku 1854 a jego powierzchnia zajmuje około 10 ha.  Przyjeżdżam to od lat, gdyż właśnie tu spoczęła moja babcia Marianna z Pęczkalskich Mazanek, później mój dziadek Benedykt Mazanek i w końcu moja ukochana ciocia Wiktoria Pochwicka z domu Mazanek.  Odwiedziłam ich grób zapaliłam znicze, ustawiłam wrzośćce w żółto bordowym wianuszku z nieśmiertelników. Cicha modlitwa za zmarłych… I tyle wspomnień.. Stałyśmy razem z Jolą Poradzińską z domu Cegłowską i przypominałyśmy sobie jak to w minionych czasach, gdy każda z nas miała po około dziesięć lat  jeździło się na cmentarze całymi rodzinami. Spotykaliśmy  się prawie o tej samej godzinie i rozpoczynało się odwiedzanie wszystkich grobów najpierw rodzinnych następnie osób zaprzyjaźnionych, sąsiadów, bliższych i dalszych znajomych. Na sam koniec zawsze, ale to zawsze, była WIZYTA, bo tak się  to nazywało, na grobie ludności Warszawy, która oddała życie w Powstaniu Warszawskim w roku 1944.  Ponieważ Ojciec Joli, Antoni Cegłowski   został zamordowany w Al. Szucha długo rozmawiałyśmy na ten temat.  Jola dysponuje materiałami Instytutu Pamięci Narodowej, który prowadził śledztwo w sprawie zbrodni nazistowskich, będących jednocześnie zbrodniami przeciwko ludzkości, popełnionych w okresie od początku sierpnia do września 1944 r. w Warszawie przez funkcjonariuszy III Rzeszy niemieckiej- pracowników Policji i Bezpieczeństwa i SS wobec co najmniej 10.000 obywateli polskich mieszkanców stolicy ze Śródmieścia Południowego i Siekierek, głównie mężczyzn, rozstrzelanych, a następnie spalonych w budynku siedziby Gestapo w Al. Szucha, w ruinach tego budynku byłego Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych w Al. Ujazdowskich oraz na terenie ogródka jordanowskiego  w okolicy ul. Bagatela. Na podstawie tych udostępnionych mi materiałów piszę właśnie ten post.

„Wybuch Powstania Warszawskiego w dniu 1 sierpnia 1944 r został potraktowany przez przywódców III Rzeszy jako pretekst do rozwiązania „problemu polskiego”. Wówczas  Hitler wydał H.Himmlerowi ustny rozkaz zrównania Warszawy z ziemią i wymordowania wszystkich jej mieszkańców…” Rozkaz ten zebrał obfite żniwo. W ten sposób ruszyła rzeź ludności Warszawy, rozstrzeliwano mężczyzn powyżej 14 roku życia, następnie ciała palono na terenie ogródka jordanowskiego, a następnie w piwnicach GISZ. Nie jest moja intencją przytaczać w całości dokument IPN przesłany do Joli, w którym zawarte sa również informacje o śmierci Jej Ojca, który został zatrzymany w dniu 11 sierpnia 1944 i  rozstrzelany w ruinach GISZ.  Ciała wszystkich rozstrzeliwanych osób  palono. Chciałam tylko nieco przybliżyć historię związaną z Pomnikiem „Polegli Niepokonani” oraz  opowiedzieć o jednej z tych osób, która Poległa Niepokonana.

POLEGLI NIEPOKONANI – miejsce pochówku prochów ponad 50.000   Polaków, cywilnych mieszkańców Warszawy oraz żołnierzy AK poległych za wolność Ojczyzny zamordowanych przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego w sierpniu i wrześniu 1944r.

Tu w tym miejscu w dniu 6.VIII.1946 r złożono też 117 trumien z prochami osób zamordowanych i spalonych, przywiezionych m.in. z siedziby Gestapo w Al. Szucha, ul. Wolskiej, ul. Górczewskiej, Parku Sowińskiego, ze szpitala św. Stanisława (Fabryka Franaszka) ul. Moczydło i ul. Młynarskiej.

Napisałam o tym jednym z najpiękniejszych pomników o  historii i o ludziach, których prochy wsypano do zbiorowej mogiły, nad którą czuwa Warszawska Syrenka rozcięta na pół. Poległa Niepokonana!

O naszych dzięciecych wspomnieniach rozmawiałyśmy z Jolą, ona opowiadała o tragicznych losach ojca, którego nie znała gdyż miała trzy lata gdy ojca zabrano (jej brat zaś miał trzy miesiące) o nieżyjącej już matce i o tradycji 1 listopadowej naszych rodzin,  o odwiedzaniu grobów, wszystkich osób,z którymi w życiu byliśmy jakoś związani.Wspominałyśmy też rytuał jakim był zakup pańskiej skórki przed wejściem na cmentarz, (popularnej” mordoklejki” tak właśnie nazywanej w gwarze warszawskiej),  gdy  wszyscy i starzy i dzieci jedliśmy pańską skórkę, która kojarzy mi się zawsze z dniem  1 Listopada , z odwiedzinami grobów na warszawskich  cmentarzach.  I nawet nie wiecie, że pańska skórka była przysmakiem tylko warszawskim?! ale ja nigdy i nigdzie nie znalazłam przepisu jak ją zrobić, i tak już pewnie pozostanie. Będzie kojarzona z warszawskimi cmentarzami i tradycją jedzenia pańskiej skórki właśnie tego jedynego dnia. Po zapaleniu wielu zniczy, po odmówieniu wielu modlitw wieczorem nasze matki zabierały nas do domów na tradycyjny rodzinny obiad. Tradycja trwała i trwa nadal, przekazywana z pokolenia na pokolenie.

Stałyśmy pod Pomnikiem „Polegli Niepokonani„, zapalałyśmy znicze, modliłyśmy się aby poźniej wspominać. Tyle lat minęło od tamtych czasów, gdy jako dziesięciolatki z Rodzinami wędrowałyśmy po Cmentarzu Wolskim, kończąc zawsze w najważniejszym dla nas  miejscu. Tutaj… pod tym Pomnikiem „Polegli Niepokonani”.

I tak  jak co roku w  dniu 1 Listopada zawsze  będę wspominała czas naszych wędrówek, opowiadań Rodziców i ten duszący dym zmieszany z zapachem chryzantem, który przyprawiał mnie o mdłości, jednak Karząca Ręka Sprawiedliwości (Moja Mama) nie pozwalała na żadną zmianę, na żadną słabość, którą musiałam przezwyciężyć i  wytrwać do końca.

Dzień Wszystkich Świętych wspominały

Jola i Jadwiga

Dzisiaj chciałabym przedstawić mojego Kolegę a może nawet mogę użyć słów zaprzyjaźnionego Kolegę, skromnego człowieka, który ukochał sport, który odkąd pamiętam jest ze sportem, z Akademią Wychowania Fizycznego w Warszawie oraz z Polskim Komitetem Olimpijskim ściśle związany.

„Sport to sacrum a nie profanum, oto credo Krzysztofa, powinien być traktowany jako źródło sztuki i jako czynnik pobudzający do rzeczy pięknych”.

Krzysztofa Zuchorę zapamiętałam szczególnie, gdy byłam studentką Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie w latach 1967 -1972. Pamiętam również Krzysztofa z czasów mojej działalności w klubie Akademickiego Związku Sportowego Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, kiedy w roku 1965 trenując judo byłam również kierownikiem sekcji AZS  „Siobukai” Warszawa działającej w ramach AZS AWF Warszawa. Pamiętam blondyna o długich włosach, przystojnego mężczyznę, w którym podkochiwały się studentki nie tylko studiów stacjonarnych, ale też i zaocznych. Krzysztof prowadził zajęcia ze studentami. Pamiętam ten stonowany lekko przyciszony głos, który w ten sposób zmuszał studentów do słuchania tego, co miał nam do powiedzenia.  Wiele lat minęło, ukończyłam studia, obroniłam pracę magisterską, rozpoczęłam swoją własną przygodę ze sportem. Na kilka lat związałam się z Polskim Związkiem Szermierczym by później w najmniej spodziewanym dla mnie momencie przejść na wiele lat do badmintona, wspólnie z wieloma kolegami założyć Polski Związek Badmintona (7.11.1977) i pozostać w nim przez kolejne 32 lata.

W tym samym czasie Krzysztof Zuchora pozostał wierny Akademii Wychowania Fizycznego. Dla porządku podam kilka danych z autobiografii. Urodził się 10 stycznia 1940 roku w Głownie. Miasto położone jest w strefie Niziny Środkowo polskiej u zbiegu rzek:  Mrogi, Mrożycy i Brzuśni.  Posiada dwa zalewy o powierzchni 39 ha zasilane przez wody rzeki Mrogi.  Całość obszaru to powierzchnia płaska. Jedynym urozmaiceniem rzeźby są krawędzie dolin oraz zespół wydm śródlądowych w centrum miasta (tzw. Marakan). Leży 29 km na północny wschód od Łodzi. Krzysztof Zuchora jest Honorowym Obywatelem miasta Głowno.

Ukończył Akademię Wychowania Fizycznego i Uniwersytecie Warszawskim, i w roku 1969 uzyskał tytuł doktora nauk o kulturze fizycznej. Nie jest moim zamiarem napisanie biografii Krzysztofa, ale  chciałam abyście poznali niezwykłego człowieka, kierownika Zakładu Teorii Wychowania Fizycznego Akademii Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie, członka Komisji Rehabilitacyjnej, członka Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej Polskiej Akademii Nauk, wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej, wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej, wiceprezesa Polskiej Akademii Olimpijskiej, i Komisji Kultury Polskiego Komitetu Olimpijskiego, redaktora naczelnego magazynu Kultura Fizyczna, zastępcę redaktora naczelnego kwartalnika artystycznego i naukowego „Quo Vadis?” oraz polskiej edycji „Kroniki Sportu”, poetę, eseistę, pedagoga, wielkiego fana sportu, propagatora wartości sportu i ideałów olimpijskich w prasie radiu i telewizji. http://www.gazetapowiatowa.pl/artykuly/Szko%C5%82a-musi-rozwija%C4%87-przez-rado%C5%9B%C4%87,1837.html

O historii Igrzysk Olimpijskich i MKOL: od Aten do Londynu 1894-2012 D. Millera w Polskim Radio wywiad z Krzysztofem Zuchorą http://www.polskieradio.pl/9/874/Artykul/645758,Z-najwyzszej-polki-na-wakacje

Sztuka broni przed zdziczeniem rozmowa z Krzysztofem Zuchorą http://sol.myslpolska.pl/2012/01/sztuka-broni-sport-przed-zdziczeniem-%E2%80%93-rozmowa-z-krzysztofem-zuchora/

O Olimpijskich konkursach sztuki   sztuki://www.sp2.legionowo.pl/pliki/2012_2013/spotkanie_w_zso2/spotkanie_zachora.pdf

Polskie Radio:  w cyklu” Oni ruszyli po złoto” program Marii Szul: Polscy bohaterowie igrzysk wspominają Krzysztof Zuchora i Lesław Skinder  http://www.polskieradio.pl/8/1594/Artykul/660355,Oni-ruszyli-po-zloto-Polscy-bohaterowie-Igrzysk

Niestrudzony propagator idei olimpijskiej, oprócz pracy pedagogicznej w Akademii Wychowania Fizycznego, Wyższej Szkole Edukacji w Sporcie i innych uczelniach, Krzysztof Zuchora jest poetą. Oto fragment wywiadu, jaki znalazłam i prezentuję który dotyczy poezji Krzysztofa:

„… A co by Pan powiedział o sobie i swojej poezji? ( z rozmowy Stanisława Stanika z Krzysztofem Zuchorą)
– Piszę! Piszę, aby poświadczyć swoją obecność w czasie teraźniejszym, bronię jedynego miejsca na tym świecie – własnej duszy. Zdaję sobie sprawę, że jest to obrona rozpaczliwa. Nie ulegam jednak panice i nie rzucam broni. Albowiem w tej obronie tkwi sens życia – wolność. A ponieważ tworzenie jest aktem wolności, więc piszę, aby ocalić od zapomnienia kilka słów, które zamieściłem w wierszach. Słowo zaświadczy też kiedyś o stoczonej „tu i teraz walce”. Piszę też i dlatego, że nie potrafię walczyć w milczeniu. Ale nie umiem też krzyczeć, więc głos ściszam do szeptu. Najpierw jest zawsze napór czasu, potem zaś słowo wydobyte z ciszy, jeszcze później zjawia się myśl porządkująca, potok wiersza. Wierzę, że twórczość każdego pisarza powinna podejmować te problemy, które go najbardziej nurtują, powinna wypełniać te miejsca, które musi wypełnić. Boisko jest dla mnie takim miejscem, gdzie w naturalny sposób łączą się natura z kulturą, mięśnie i myśli, sport i sztuka…”

Od wielu lat jesteśmy z Krzysztofem po imieniu, stąd moje nieco familiarne wspomnienia.  Jednak są one naznaczone elementem szacunku i podziwu. Nie tak dawno pisałam o spotkaniu w Centrum Olimpijskim dotyczącym promocji albumu „Olimpijskie Konkursy Sztuki Wawrzyny Olimpijskie”, który to album został wydany przez Polski Komitet Olimpijski, jako praca zbiorowa pod redakcją Kajetana Hądzelka i Krzysztofa Zuchory, jeden z rozdziałów tego albumu napisany został przez Krzysztofa i dotyczył Literatury. Poeta, krytyk eseista, pedagog. Czyż można lepiej i krócej w kilku słowach określić Wielkiego Człowieka? Krzysztof Zuchora jest autorem książek poetyckich:
Jasnowłosej (1968), Chwila bez godziny (1972), Cicho, ciszej (1980), W słonecznej koronie stadionu (1995, 1997). W cieniu światła – Bezdomny wiersz, Wiersze o miłości, W zatoce serca, Przebudzenie, Odwrócone niebo, Sonet z jabłkiem, Noc bliżej światła. A oto jeden z wierszy Krzysztofa  zakochałem się w sośnie .

 I jeszcze kilka informacji o wydanych tomikach wierszy: w 2000 roku wydał 2 tomiki wierszy pt.: „bezdomny wiersz” i „wiersze o miłości” na powitanie nowego 2000 roku wydał zbiorek nowych siedmiu wierszy pt.: „Wiersze ostatnie” . „wiersze Ostatnie.”
A w 2001 tomik pt.: „W zatoce serca”. Nie tak dawno wydał zbiorek wierszy pt.: „Przebudzenie” zawierający 18 sonetów.

A oto kilka wierszy Krzysztofa, które bardzo lubię :
Olimpijczykom
sonet obdarowany / 12.03.2001
loty narciarskie / 03.2001
o wiośnie / 04.2001
bez tytułu / 05.2001
Gałązka Jabłoni / 17.11.2001
Wigilia 2002 / 20.11.2002

W 1972 r w olimpijskim konkursie literackim ogłoszonym przez Związek Literatów Polskich i Polski Komitet Olimpijski otrzymał druga nagrodę za poemat „Spartakus olimpijczyk”, zaś w 1988 r otrzymał doroczną nagrodę Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego za upowszechnianie idei olimpijskiej. W 1996 za zbiór esejów o sporcie w pięknie wydanej książce Dalekie i bliskie krajobrazy sportu – otrzymał Złoty Wawrzyn Olimpijski przyznany przez Polski Komitet Olimpijski, natomiast w roku 2005 za tomik wierszy „W zatoce serca” srebrny Wawrzyn Olimpijski.

Taką Niezwykle Skromną Osobę pracownika naukowego Akademii Wychowania Fizycznego Doc. Dr Krzysztofa Zuchorę miałam zaszczyt dzisiaj Państwu przedstawić

Wasza Jadwiga

Sezon warzywny w pełni. Wszędzie pełno papryki, czerwonej, żółtej, zielonej, pomidorów, cukinii czy kabaczków. Zapraszam dzisiaj na bardzo szybkie danie z patelni, które powinno nazywać się warzywa z patelni, ale u nas w domu wszyscy nazywają te prosta potrawę „paciuga”.

Składniki

3 papryki zielone, 3 papryki czerwone, 3 papryki żółte, 4 ząbki czosnku, 2 zielone cukinie, jeżeli ktoś chce może wymienić cukinię na kabaczka, 2 cebule, pomidory 6 sztuk, zamiast świeżych pomidorów możemy używać pomidorów pelati z puszki, paczkę rodzynek  jakie mamy w domu, zamiast rodzynek możemy użyć suszonych żurawin, garść suszonych pomidorów, mogą być w oliwie, 4 łyżki oliwy z pestek winogron, sól i pieprz do smaku

Wykonanie

Na rozgraną oliwę wrzucamy drobno pokrojony czosnek, szybko smażymy i po kolei dodajemy cebulę pokrojoną w piórka. Po zeszkleniu cebulki dodajemy warzywa dosyć grubo pokrojone. Smażymy, dodajemy namoczone wcześniej rodzynki lub żurawiny suszone, przykrywamy pokrywa i dusimy 15 minut. Dodajemy pomidory, podduszamy kolejne 5 minut solimy i pieprzymy, warzywa gotowe. Jeżeli ktoś chce może dodać dwa trzy ziemniaki pokrojone w plastry. Cała przygoda w kuchni zajęła nam 20 minut i mamy danie, które możemy serwować z mięsem, kotletami, kurczakiem lub indykiem, jako dodatek lub też, jako danie główne.

Warzywa te często goszczą u nas na stole, gdy na dworze szybko robi się ciemno, a po przyjściu do domu spragnieni jesteśmy gorącego posiłku. Polecam ten sposób podawania warzyw teraz na jesieni, gdyż maja one wspaniały smak, równie dobrze możemy je przygotowywać w Listopadzie i Grudniu, a kolory lata, jakie będziemy mieli na patelni dodadzą nam otuchy w długie jesienno- zimowe wieczory. Smacznego!

Dla łakomczuchów mam przepis na pyszne ciasto marchewkowe, które po mistrzowsku robi moja wnuczka Tania.

Potrzebne składniki:

400 g cukru, 4 jajka, szklanka oleju, ( jaki kto lubi wg uznania), 400 g maki, 0,5 kg marchwi, pół puszki ananasów pokrojonych drobno, 100 g wiórków kokosowych, 1 łyżka cynamonu, 1 płaska łyżka soli, łyżeczka proszku do pieczenia, łyżeczka sody oczyszczanej.

Wykonanie:

Cukier, jajka i olej ucieramy w makutrze na gładką masę, dodajemy mąkę, wiórki kokosowe, obraną i utartą na jarzynowej tarce lub w malakserze marchew, pokrojonego ananasa, cynamon, sól, proszek do pieczenia, sodę oczyszczana, Mieszamy na gładką masę. Blachę do pieczenia wykładamy papierem, wykładamy masę i wstawiamy do nagrzanego piekarnika do 180 C na godzinkę.

Po wyjęciu i ostudzeniu ciasta polewamy lukrem wykonanym następująco:

Masło rozpuszczamy na patelni, dodajemy serek Delikate bezsmakowy, podgrzewamy na jednolita masę dodajemy (na oko) cukier puder, mieszamy i wykładamy na ciasto, które musi wystygnąć i jest gotowe do spożycia. Świetne ciasto dla dzieciaków, które po powrocie do domu marzą o herbatce i czymś wyjątkowo słodkim. Polecam gdyż przepis jest prosty a wykonanie łatwe za to przyjemność duża! Smacznego!

Wasza Jadwiga